ຄູ່ມືການດໍາລົງຊີວິດໃນເກົາຫລີ

ຊິວິດຄອບຄົວຂອງຄົນເກົາຫຼີ ມີລັກສະນະສະເພາະຕົວ ເຊິ່ງຄົນຕ່າງດ້າວທີ່ແຕ່ງງານກັບຄົນເກົາຫຼີເຂົ້າມາຢູ່ໃນປະເທດ ນີ້ທີ່ເປັນຜູ້ທີ່ເຂົ້າ ໃຈວັດທະນະທໍາຂອງຄອບຄົວເກົາຫຼີ ຈະສາມາດປັບຕົວເຂົ້າກັບຄອບຄົວໄໝ່ນີ້ໄດ້ງ່າຍ ແລະສາມາດເຂົ້າໃຈວັດທະນະທໍາຂອງເກົາຫຼີໄດ້ ງ່າຍກວ່າ, ວັດທະນະທໍາໃນແຕ່ລະຄອບຄົວນັ້ນອາດຈະແຕກຕ່າງກັນຂຶ້້ນຢູ່ກັບລັກສະນະຄອບຄົວ ແລະ ພື້ນທີ່, ສໍາລັບວັດທະນະທໍາ ຂອງເກົາຫຼີນັ້ນມີພື້ນຖານມາຈາກລັດທິຂົງຈື້ ດັ່ງນັ້ນວັດທະນະທໍາຂອງເກົາຫຼີ ຈຶ່ງມີຄວາມຄ້າຍຄືກັບປະເທດທີ່ມີວັດທະນະທໍາ ຂອງລັດທິ ຂົງຈື້ນັ້ນເອງ ແຕ່ກໍ່ມີຄວາມປ່ຽນແປງໄປແນ່ ໂດຍສະເພາະແມ່ນລັກສະນະດ້ານການພັດທະນາເປັນອຸດສາຫະກຳທີ່ເຕີບໃຫຍ່ຢ່າງໄວວາ.

ການມາສ້າງຄອບຄົວຢູ່ຮ່ວມກັນນັ້ນ ແນ່ນອນວ່າ ແຕ່ລະຄົນ ທັງຜົວ ແລະ ເມຍ ອາດຈະມີວັດທະນະທຳ ແລະ ແນວຄວາມຄິດ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ເພາະສະນັ້ນແລ້ວ ສິ່ງສຳຄັນ ຕ້ອງພະຍາຍາມປັບນິໄສໃຈຄໍ ໃຫ້ເຂົ້າກັນ ແຕ່ຕອນທຳອິດ ພາຍຫຼັງທີ່ໄດ້ມາສ້າງຄອບຄົວຮ່ວມກັນແລ້ວ. ເວົ້າລວມເວົ້າສະເພາະ ການແຕ່ງດອງກັບຄົນຕ່າງປະເທດ ທີ່ມີວັດທະນະທຳ ແຕກຕ່າງກັນນັ້ນ ຈຶ່ງຕ້ອງໄດ້ປັບຕົວ ໃຫ້ເຂົ້າກັນແຕ່ຕອນທຳອິດ. ຖ້າຄອບຄົວໃດ ມີບັນຫາພາຍໃນຄອບຄົວ ທີ່ເນື່ອງມາຈາກ ຄວາມເຂົ້າໃຈ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນນັ້ນ, ພວກເຮົາ ແນະນຳໃຫ້ແກ້ໄຂດ້ວຍວິທີລຸ່ມນີ້.

ຊື່ເກົາຫຼີ ແລະຊື່ໃນຕົວອັກສອນຈີນປະສົມກັນ ແລະໃຊ້ເປັນຄໍານໍາໜ້າຊື່ ແລະ ຕໍາແໜ່ງ.ການໃຊ້ຄໍານໍາໜ້າຊື່ ຫຼືຕໍາແໜ່ງຜິດ ອາດຈະເຮັດ ໃຫ້ຄົນອື່ນບໍ່ພໍໃຈໄດ້. ເພາະສະນັ້ນ, ຖ້າເຮົາໃຊ້ຊື່ເອີ້ນໜ້ານຳ ຫຼື ຕຳແໜ່ງ ບໍ່ຖືກຕ້ອງນັ້ນ ສາມາດກາຍເປັນບັນຫາໄດ້ ສະນັ້ນຕອ້ງໄດ້ ລະມັດລະວັງເປັນພິເສດ. ‘ການເອີ້ນຊື່’ ໝາຍເຖີງການເອີ້ນຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ, ແຕ່ວ່າ ‘ການເອີ້ນຕຳແໜ່ງ’ ຂື້ນໜ້າ ໝາຍເຖີງການ ສະແດງໃຫ້ຮູ້ ເຖີງບຸກຄົນນັ້ນໆວ່າເປັນຄົນແນວໃດ ແຕ່ວ່າ ທັງສອງ ພວກເຮົາ ກໍ່ສາມາດສະຫຼຸບ ແລະ ເອີ້ນວ່າ ‘ການເອີ້ນຊື’.

ໃນປະເທດເກົາຫຼີ, ມີຄວາມແຕກຕ່າງໃນການໃຊ້ພາສາເລັກນ້ອຍ ຂຶ້້ນກັບອາຍຸ, ສາຍພົວພັນ, ຖານະທາງສັງຄົມ ລະຫວ່າງຜູ້ເວົ້າ ແລະ ຜູ້ຟັງ. ເຊິ່ງຄວາມແຕກຕ່າງເຫຼົ່ານີ້ອາດອະທິບາຍໄດ້ຢ່າງກ້ວາງຂວາງ ເປັນ ສອງແບບຄື: ແບບສະແດງຄວາມນັບຖື ແລະ ແບບບໍ່ ເປັນທາງການ.

ພາຍໃນຄອບຄົວນັ້ນ ມີເຫດການສໍາຄັນຫຼາຍຢ່າງເກີດຂຶ້ນ, ເຊັ່ນ ການເກີດ, ການແຕ່ງງານ ຫຼື ການເສຍຊີວິດ ຂອງສະມາຊິກໃນຄອບຄົວ ຫຼື ໝູ່ເພື່ອນ. ເຊິ່ງຖືວ່າເປັນສິ່ງສໍາຄັນສໍາລັບບຸກຄົນ ແລະ ຄອບຄົວ, ສະນັ້ນ ທ່ານຄວນໃຊ້ເວລາຢູ່ກັບສະມາຊິກໃນຄອບຄົວຂອງ ທ່ານໃນເວລາດັ່ງກ່າວ.

ການແຕ່ງງານໃນປະເທດເກົາຫຼີ ມີທັງແບບດັ້ງເດີມຕາມປະເພນີ ແລະ ແບບສະໄໝໃໝ່ ແຕ່ມາຮອດປະຈຸບັນເກືອບຈະບໍ່ເຫັນພິ ທີການ ແຕ່ງດອງແບບດັ້ງເດີມ ຕາມປະເພນີແລ້ວ, ເນື່ອງຈາກມີແບບສະໄໝໃໝ່ ເຂົ້າມາແທນ. ສ່ວນໃຫຍ່ການຈັດງານແຕ່ງດອງແບບທັນສະໄໝ ຈະຈັດຢູ່ ພັດຕະຄານຈັດງານດອງ, ໂຮງແຮມ, ໂບດ, ວັດ ແລະ ສະຖານທີ່ອື່ນໆ ຕາມຄວາມເໝາະສົມ. ສໍາລັບ ການສະເຫຼີມສະຫຼອງງານແຕ່ງ, ເຈົ້າບ່າວຈະໃສ່ ຊຸດທັກຊີໂດ້ ແລະ ເຈົ້າສາວຈະນຸ່ງກະໂປ່ງແລ້ວ ຈຶ່ງເຂົ້າມາໃນງານດອງ. ເຖີງວ່າ ທັງສອງ ຈະຈັດງານດອງໃນຮູບແບບທັນສະໄໝ ກໍ່ຕາມ, ແຕ່ເຈົ້າບ່າວ-ເຈົ້າສາວ ຈະມີການເຂົ້າຢ້ຽມທັກທາຍພໍ່ແມ່ທາງສອງຝ່າຍ ແລະ ຍາດຕີພີ່ນ້ອງ ຕາມຮິດຄອງປະເພນີ. ການເຂົ້າຢ້ຽມທັກທາຍ ຕໍ່ພໍ່ແມ່-ເຖົ້າແກ່ລຸງຕາຂອງເຈົ້າບ່າວ ແລະ ເຈົ້າສາວນີ້ ເອີ້ນວ່າ: “ເພແບັກ”.

ຄອບຄົວຈະນຸ່ງຊຸດໄວ້ທຸກ ແລະ ແຕ່ງຕົວໃຫ້ຜູ້ເສຍຊີວິດ ເຊິ່ງໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ ຈະກຽມຜ້າໃວ້ລ່ວງໜ້າໃຫ້ແກ່ຜູ້ສູງອາຍຸໃນຂະນະທີ່ຍັງມີຊີວິດຢູ່ ເຊິ່ງຜ້ານີ້ຈະແຕກຕ່າງກັນອອກໄປ ອີງຕາມຄອບຄົວ ແລະ ພາກພື້ນ ແລະ ໃນບາງກໍ່ລະນີຈະມີການແຕ່ງຕົວ ໃຫ້ຜູ້ເສຍຊີວິດດ້ວຍຜ້າປ່ານສີດຳ ຫຼື ສີຂາວ ແລະ ແຂກທີ່ເຂົ້າຮ່ວມງານມູນຊັງ (munsang*) ຄວນຫຼີກລ້ຽງການນຸ່ງເຄື່ອງທີ່ມີສີສັນ ແລະ ນຸ່ງເຄື່ອງດໍາຫຼື ຂາວ. ຕະຫຼອດງານມູນຊັງ ທ່ານຄວນສະແດງຄວາມນັບຖື ແລະ ນົບໃວ້ພ້ອມກັບຄອບຄົວຂອງຜູ້ເສຍຊີວິດ. ຍັງມີການມອບເງິນກິນທານນຳຄອບຄົວຜູ້ເສຍຊີວິດນໍາອີກ.

ເປັນພິທີທາງສາສະໜາປະເພນີ ທີ່ກຳນົດເອົາມື້ ພໍ່ ຫຼື ແມ່ ເສຍຊີວິດ ເປັນເຮັດບຸນ ຫຼື ບາງຄັ້ງ ອາດຈະຈັດໃນຕອນຄ່ຳຄືນກ່ອນ ໜຶ່ງວັນ, ວິທີເຮັດ ແມ່ນ ມີຫຼາຍໆຮູບແບບ. ຜູ້ທີ່ເຂົ້າຮ່ວມໄຫວ້ອາໄຫຼ ຈະນຸ່ງເຄື່ອງທຳມະດາແລ້ວ ພ້ອມທັງ ກຽມຈິດກຽມໃຈ ເພື່ອນົບໄຫວ້ ພໍ່ແມ່ ທີ່ຈາກເຮົາໄປແລ້ວນັ້ນ. ແຕ່ວ່າ ພິທີການປະຕິບັດຕົວຈິງ ແມ່ນມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ຕາມແຕ່ລະຮິດຄອງປະເພນີ ແລະ ຄວາມເຊື່ອຖືຂອງແຕ່ລະຄອບຄົວ.