Koreya Respublikasi(Republic of Korea)ni qisqartirib ‘Koreya(Korea)’ deb atashadi.
Janubiy Koreya Osiyo qit'asining shimoliy-sharqiy qismidagi koreys yarimorolda joylashgan bo'lib, maydoni 100,188㎢ni tashkil etadi. Bu esa barcha yarim orollarni o’z ichiga olgan Janubiy va Shimoliy Koreya umumiy maydoni hisoblanmish 221,000㎢ning 45%ga tengdir.
Koreys yarimorolining hududi Kambodja (181,035㎢)ga qaraganda biroz katta bo'lib, Filippin (300,000 ㎢), Vyetnam (331,210㎢), Yaponiya (377,915㎢)ga nisbatan taxminan 2/3 kattalikdadir.
Shimoliy va Janubiy Koreyani o'z ichiga olgan yarimorol shimoliy-g'arbiy tomondan Amnok daryosi orqali Xitoy bilan chegaradosh bo'lib, shimoliy-sharqiy tomondan Duman daryosi orqali Xitoy hamda Rossiya bilan yuzma-yuz tutashgan. Uch tomoni dengiz bilan o’ralgan Koreya g'arbdan Sariq dengiz, sharqdan Sharqiy dengiz, janubdan esa Janubiy dengiz bilan o’ralgan.
Koreya yarim orolining janubiy hamda g'arbiy qismlari tubdan tekislikdan, sharqiy hamda shimoliy qismlari tog'li qir-adirlardan iborat. Koreya yarim orolidagi eng baland tog' Pektusan (2,744m)dir. Shimoliy qismidagi Gema Kovon yassi tog'i «Koreyaning tomi»deb, yarimoroldagi Sharqiy dengiz tomoniga qadar yetadigan Tebeksan tog' tizmalari esa «Pektu-Tegan» deb ataladi.
Koreyada Chejudo, Kojedo, Chindo, Ullingdo kabi bir qancha mashhur orollar mavjud bo'lib, ulardan Chejudo va Ullingdo orollari vulqon portlashi natijasida paydo bo'lgan. Sariq dengizi qirg'oqlari hamda Janubiy dengiz qirg'oqlarida ko’rfazlar ko’p bo’lib, suv sathining ko’tarilishi va pasayishidagi farq katta. (Manba : Yer, infratuzilma va transport vazirligi)
Koreyaning milliy bayrog'i-"Taegeukgi" bo'lib, u asosan oq rangda, markazida yin-yang belgisi va "Geon", "Gon", "Gam" va "Li" (qora panjara guruhlari) joylashgan.
Bayroqning oq fonida koreyslarning an'anaviy tinchlikka bo'lgan muhabbatini ifodalovchi yorqinlik va poklik ifodalangan. Markazdagi "Yin-yang" naqsh "Yin" (ko'k) va "Yang" (qizil) o'rtasidagi uyg'unlikni anglatadi va koinotdagi hamma narsa Yin va Yang o'rtasidagi o'zaro ta'sirlar natijasida yaratilgan va mavjud bo'lgan haqiqatni aks ettiradi.
Burchaklardagi 4 ta belgi Yin va Yangning tasvirlarini ifodalaydi, ular bir -birini o'zgartiradi va o'zaro ta'sir qiladi.
Bu 4 ta belgining har biri markazda Yin-yang bilan uyg'un holda mavjud. Taegukgi ramzlarining barchasi koreyslarning yaratilish va farovonlikni targ'ib qilish idealini aks ettiradi, shu bilan birga koinot bilan hamohangdir (manba: Ichki ishlar va xavfsizlik vazirligi).
Qadimdan millatimizning muhabbatiga sazovor bo’lgan Gibiskus (‘mugunghva’) davlatimizning ramziy guli hisoblanib, ‘Butun umr gullab va yana gullab yopilmaydigan gul’ degan ma’noni anglatadi. Tarixiy manbalarga nazar tashlasak, millatimiz Gibiskus gulini Qadimgi Choson davridan oldin ham jannat guli sifatida muqaddas hisoblagan, Shilla esa o’zini ‘Kinhvahyang(ya’ni Gibiskus davlati) deb ham atagan. Xitoyda esa davlatimizni qadimdan “Gibiskus gullab yopiladigan hukmdorlar davlati’ deb aytishgan. Shunga o’xshab qadim zamonlardan buyon millatimiz bilan doim birga bo’lgan Gibiskus Choson davrining oxirida yuz bergan g’arblashish davridan o’tib ‘Gibiskusga burkangan cheksiz barcha tog’laru daryolar’ degan jumla milliy gimnimizga kiritilgandan
Mugunghva butun Koreya tarixi davomida muhim gul bo'lib kelgan va bu gulga bo'lgan muhabbat hatto milliy madhiyada aks etadi (kechki Jozon davrida yozilgan), unda "Mugunghvaning cheksiz yo'llari bo'lgan ajoyib daryolar va tog'lar" oyati bor. Koreya xalqining Mugunghvaga bo'lgan cheksiz muhabbati yapon bosqini davrida ham davom etdi va u ozod qilinganidan keyin rasman milliy gul deb nomlandi. (Manba: Ichki ishlar va xavfsizlik vazirligi).
Bugungi kunda kuylanayotgan madhiya matni 1907-yilda, o‘lkamiz chet el bosqinini boshdan kechirgan davrda vatanparvarlik, vatanga muhabbat, sadoqat, istiqlol tuyg‘ularini uyg‘otish maqsadida yaratilgan. 1948-yilda Koreya Respublikasi hukumati o‘rnatilgandan so‘ng, 1935-yilda An Eak-tae tomonidan yaratilgan milliy madhiya amaldagi so‘zlar bilan birga rasmiy hukumat tadbirlarida yangradi.
Keyinchalik u barcha darajadagi maktablar darsliklariga kiritilganligi sababli butun mamlakat bo‘ylab kuylana boshladi. Bugungi kunga qadar xalqimiz tomonidan mamlakatimiz madhiyasi sifatida kuylanib kelinmoqda va dunyo mamlakatlarida Koreya Respublikasining davlat madhiyasi sifatida keng tanilgan.
Koreyaning umumiy aholisi 51,779,203 (2019 yildagi Aholi va uy -joylarni ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, Koreya Statistikasi), bu dunyodagi aholisi soni bo'yicha 28 -o'rinda turadi. Aholi zichligi - har kishiga 515 nafar kishi (Yer, infratuzilma va transport vazirligining intellektual statistikasi, Koreyaning kelajagi aholisining statistikasi), bu dunyoda 23 -o'rinda turadi.
Janubiy Koreya yalpi ichki mahsuloti 1,81 trillion AQSH dollarini tashkil etib, dunyo miqyosida 10-o‘rinni egallaydi va aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot 34 983,70 AQSh dollarini tashkil etadi (2021 yil holatiga ko‘ra, Koreya banki).
Janubiy Koreya prezidentlik tizimini qabul qilgan va hukumat boshlig‘i sifatida Prezident qonunlarga muvofiq barcha markaziy ma'muriy idoralar rahbarlarini boshqaradi va nazorat qiladi. Bosh vazir Prezident farmoyishlari asosida har bir markaziy boshqaruv organi rahbarlariga rahbarlik qiladi va nazorat qiladi. Quyidagi tashkiliy tuzilma sxemasida ko‘rsatilganidek, Koreya hukumati apparati 19 ta departament, 3 ta vazirlik, 20 ta idora va oltita qo‘mitadan iborat. (2024-yil 27-iyun holatiga ko‘ra) Ulardan 19 ta ma’muriy bo‘limga quyidagi vazifalar yuklangan.
Koreya 17 poytaxt kengashi va 226 tuman kengashiga bo'lingan. Metropoliten kengashlari orasida 1 ta maxsus shahar, 6 ta yirik shahar, 1 ta maxsus o'zini o'zi boshqaruvchi shahar, 6 ta viloyat va 3 ta maxsus o'zini o'zi boshqaruvchi viloyat bor.
Mahalliy hukumatlar 75 ta shahar, 82 ta qurol (okrug) va 69 o'zini o'zi boshqaruvchi tumanlardan iborat; 2023 yil 31-dekabr holatiga ko'ra, har bir mahalliy hukumatning kichik tumanlari bo'lgan 3491 ta eup, mieon va dong bor.
Maxsus shahar | Megapolis | Avtonom shahar | Viloyat(do) | Avtonom shahar |
---|---|---|---|---|
1. Seul | 2. Pusan 3. Tegu 4. Inchon 5. Kvangju 6. Tejon 7. Ulsan | 8. Sejong avtonom shahri | 9. Kyongido 10. Chungchonhbukdo 11. Chungchon 12. Chollanamdo 13. Kyonsangbukdo 14. Kyonsangbukdo | 15. Gangvon maxsus o‘zini o‘zi boshqarish provinsiyasi 16. Jeonbuk maxsus o‘zini o‘zi boshqarish provinsiyasi 17. Cheju avtonom shahri |